W polskim prawie cywilnym istnieje zapis dotyczący tak zwanego prawa pierwokupu. Zgodnie z tą instytucją, jeżeli ustanowione zostanie prawo pierwokupu, dany podmiot ma pierwszeństwo do nabycia danej nieruchomości lub innej rzeczy, jeśli ta zostanie wystawiona na sprzedaż. Co to oznacza w praktyce?
Prawo pierwokupu - ustawowe lub z czynności prawnej
Prawo pierwokupu może wynikać z ustawy lub z czynności prawnej. W tym pierwszym przypadku dotyczy ono gminy, która w niektórych przypadkach ma ustawowe prawo do tego, żeby w pierwszej kolejności nabyć daną nieruchomość. Dotyczy to np. nieruchomości, którą sprzedający nabył od Skarbu Państwa i która jest niezabudowana. Ponadto gmina ma pierwszeństwo w przypadku nieruchomości, która znajduje się na obszarze terenu, który zgodnie z planem zagospodarowania przeznaczony jest na cele publiczne. Również nieruchomości wpisane do rejestru zabytków w pierwszej kolejności należą się danej gminie, która ma także prawo pierwokupu w przypadku prawa użytkowania wieczystego gruntów niezabudowanych.
Jeżeli chodzi o prawo pierwokupu wynikające z czynności prawnej, oznacza ono pierwszeństwo do nabycia danej nieruchomości wynikające z podpisanej umowy. Najczęściej dotyczy ono współwłaścicieli nieruchomości lub też najemców bądź dzierżawców. Niemniej jednak w praktyce może dotyczyć dowolnego podmiotu.
Wykonanie prawa do pierwokupu
Jeżeli osoba uprawniona chce nabyć nieruchomość, co do której ma prawo pierwokupu, musi wydać właściwe oświadczenie. Należy to zrobić w terminie do miesiąca od uzyskania informacji o planowanej sprzedaży nieruchomości. W przypadku innych rzeczy czas ten wynosi jedynie tydzień. Należy przy tym zaznaczyć, że czas na złożenie oświadczenia liczony jest od momentu poinformowania o planowanej sprzedaży przez sprzedającego. Jeżeli uprawniony do pierwokupu dowie się o tym z innego źródła, czas ten nie jest jeszcze liczony. Jednocześnie sprzedający ma prawny obowiązek poinformowania uprawnionego w sposób rzetelny o planowanej sprzedaży.
